Tìm hiểu về quy trình sản xuất đồ thờ cúng Bát Tràng

Nếu được một lần đến với làng gốm Bát Tràng, chắc chắn bạn sẽ được đắm nhìn trong không gian cổ kính, được thưởng thức nét tinh hoa, tinh xảo của những sản phẩm được sản xuất ở đây. Các sản phẩm đồ thờ cúng Bát Tràng cũng không ngoại lên. Từng nét vẽ, hoa văn trên sản phẩm được các nghệ nhân tỉ mỉ, tạo nên sự trang nghiêm, tôn kính từ chi tiết nhỏ nhất. Vậy, quy trình sản xuất đồ thờ cúng Bát Tràng như thế nào bạn đã biết chưa? Hãy cùng chúng tôi theo dõi bài viết dưới đây nhé.

• Mua đồ thờ cúng Bát Tràng chính hãng ở đâu?
• Đồ thờ cúng Bát Tràng có tốt không?

1. Ý nghĩa thờ cúng tổ tiên trong văn hóa tâm linh

Thờ cúng tổ tiên là một trong những phong tục đẹp có từ rất lâu đời của người Việt, thể hiện sự biết ơn, lòng hiếu kính của con cháu với thế hệ đã sinh ra mình. Mặc dù cách thờ cúng ở mỗi vùng miền khác nhau, nhưng chung quy lại tất cả đều là hướng về cội nguồn tổ tiên như ông cha ta vẫn nói: con người có cố, có công - như cây có cội, như sông có nguồn.

Góp phần vào phong tục thờ cúng tổ tiên, đồ thờ gốm sứ Bát Tràng ngày càng trở thành một phần quan trọng được các gia đình hết sức quan tâm. Nhắc đến Bát Tràng, người ta thường nghĩ ngay đến những nắm đất được nhào nặn một cách điêu luyện dưới bàn tay nghệ nhân để tạo ra những sản phẩm hết sức độc đáo. Cũng tương tự, đồ thờ Bát Tràng phải trải qua nhiều quy trình để mang đến cho người tiêu dùng những sản phẩm hoàn hảo nhất.

Để sản xuất ra sản phẩm đồ thờ cúng Bát Tràng đạt chất lượng, những nghệ nhân cần thực hiện hai quy trình đó là tạo cốt gốm đồ thờ gia tiên gốm sứ và quá trình hoa văn, phủ men đồ thờ hoa văn gốm sứ.

2. Quy trình tạo cốt gốm đồ thờ gia tiên

Xử lý pha chế đất

Đất sét đương nhiên trong nó không chỉ có đất mà nó còn các thành phần khác, các tạp chất cần được loại bỏ. Phương pháp xử lý đất truyền thống là được xử lý thông qua ngâm nước bên trong hệ thống bể chứa.

Tạo dáng

Ngày xưa, thợ Bát Tràng thường đúc bằng tay trên bàn xoay. Đây là phương pháp tạo dáng truyền thống bao đời nay. Những người phụ nữ Bát Tràng sẽ đảm nhận lối “vuốt tay, be chạch” trên bàn xoay. Kỹ thuật này đã dần mất đi và hầu như không còn ai sử dụng nó nữa. Việc đắp nặn gốm cần người có trình độ cao. Ngày nay, việc tạo hình sản phẩm gốm theo khuôn được tiến hành như sau: đặt khuôn giữa bàn xoay, ghim chặt lại, láng lòng khuôn xoay rồi ném mạnh đất in sản phẩm giữa lòng khuôn cho bám chắc chân, vét đất lên lợi vành, quay bàn xoay và kéo cán tới mức cần thiết để tạo sản phẩm.

Phơi sấy và sửa hàng

Sau khi đã có hình dạng, thì cần phải tiến hành phơi sản phẩm sao cho khô, không bị nứt nẻ, không làm thay đổi hình dáng của sản phẩm. Ngày nay nhiều các gia đình Bát tràng sử dụng biện pháp sấy hiện vật trong lò sấy, tăng nhiệt độ từ từ để cho nước bốc hơi dần dần.

3. Quy trình trang trí hoa văn, phủ men

Kỹ thuật vẽ

Nhiều độc giả thường thắc mắc rằng tại sao cùng một sản phẩm (ví dụ như bát hương) nhưng lại có giá khác nhau ở những cơ sở khác nhau. Và đây chính là câu trả lời: một sản phẩm gốm sứ Bát Tràng được đánh giá cao ở việc vẽ thủ công của các nghệ nhân. Kỹ thuật vẽ được các nghệ nhân thể hiện ở những đôi bàn tay điêu luyện khác nhau, các nét vẽ hết sức tinh xảo và rõ ràng. Nét vẽ càng đẹp, càng mềm thì giá sản phẩm cũng sẽ ở một mức khác so với những sản phẩm thông thường. Mặt khác cũng có những cơ sở có kỹ thuật vẽ trên nền xương gốm đã nung sơ lần 1 hoặc kỹ thuật hấp hoa, một lối trang trí hình in sẵn trên giấy decal. Tuy nhiên, loại hình này không được coi là nghệ thuật và di sản Bát Tràng.

Chế tạo men

Người thợ Bát Tràng làm quen thì thường chế tạo men theo phương pháp ướt. Phương pháp này được thực hiện như sau: cho nguyên liệu đã nghiền lọc kĩ trộn đều với nước rồi khuấy tan. Đợi đến khi hỗn hợp lắng xuống thì các nghệ nhân chỉ lấy các “dị” lơ lửng ở giữa mà bỏ phần nước trong ở trên và bã đọng ở dưới đáy, đây chính là lớp men bóng để phủ bên ngoài đồ vật.

Tráng men

Khi các sản phẩm đã gần như hoàn chỉnh, chúng ta có thể nung sơ thêm ở nhiệt độ thấp rồi mới đem tráng men hoặc sản phẩm đã hoàn chỉnh thì trực tiếp tráng men lên trên rồi mới nung. Cách thứ hai được sử dụng nhiều hơn. Tráng men có nhiều hình thức như dội men lên bề mặt cốt gốm cỡ lớn, phun men, nhúng men đối với loại gốm nhỏ.

Sửa hàng men

Để có một sản phẩm hoàn hảo, người thợ cần tiến hành tu chỉnh lại sản phẩm trước khi đưa vào lò nung. Xem xét chi tiết xem chỗ nào khuyết men thì phải quết thêm men vào vị trí đó.

Với quy trình sản xuất cẩn thận, tỉ mỉ trên, đồ thờ làng gốm Bát Tràng luôn được người tiêu dùng và tin tưởng lựa chọn. Sản phẩm không chỉ bền đẹp, giá lại “mềm” khiến ai cũng thích thú. Đặc biệt, mỗi sản phẩm đồ thờ cúng nơi đây mang đậm giá trị tâm linh, thể hiện tự tôn kính của con cháu với Thần Phật, tổ tiên đã khuất.