Phong tục thờ cúng tổ tiên - Nét đẹp văn hóa tâm linh của người Việt

Thờ cúng tổ tiên là một trong những phong tục lâu đời ở Việt Nam, được lưu giữ và truyền đời qua các thế hệ, thể hiện lòng hiếu thảo, nhớ đến công sinh thành dưỡng dục của tiền nhân. Điều này cũng trở thành nét đẹp văn hóa của người Việt, bàn thờ tổ tiên là một phần không thể thiếu trong mỗi gia đình.

• Cần lưu ý những gì khi bài trí đồ thờ cúng tài lộc trên bàn thờ gia tiên?
• Cần quan tâm điều gì khi chọn mua đồ thờ cúng gốm sứ?
• Sự khác nhau giữa các loại đồ thờ cúng cao cấp hiện nay
• Ý nghĩa đồ thờ cúng trong văn hóa tâm linh người Việt

Từ xa xưa, thờ cúng tổ tiên đã trở thành một phong tục, là chuẩn mực đạo đức, nguyên tắc sống và làm người của đạo làm con, cháu. Đồng thời, thờ cùng tổ tiên là một phần quan trọng trong tâm linh người Việt. Cũng chính vì vậy, việc chọn mua đồ thờ cúng cũng hết sức quan trọng, thể hiện tấm lòng thành với lớp người đi trước.

Thờ cúng tổ tiên - bản sắc văn hóa người Việt

• Thờ cùng tổ tiên chính là toàn bộ các hình thức lễ nghi, cúng bái ông bà cha mẹ đã khuất...nhằm thể hiện lòng thành kính, đạo lý uống nước nhớ nguồn, biết ơn tổ tiên, ông bà cha mẹ đã sinh thành và gây nên cuộc sống cho con cháu.
• Thờ cúng tổ tiên không nhất thiết phải mâm cao cỗ đầy, đon giản chỉ cần thắp nén hương lên bàn thờ những ngày lễ, tết, hay giỗ đã thể hiện được lòng thành của con cháu với những người đã khuất.

Bàn thờ tổ tiên luôn được đặt ở những vị trí trang trọng nhất trong nhà

• Bàn thờ tổ tiên luôn được đặt ở những vị trí trang trọng nhất trong nhà, chính giữa bàn thờ là bát hương tượng trưng cho vũ trụ, trên bát hương có cây trụ để cắm hương vòng, ở hai góc ngoài là 2 cây đèn hoặc nến là tượng trưng cho Mặt Trời. Ngay sau bát hương là đỉnh thờ 3 chân nắp đỉnh hình con lân có ý nghĩa sức mạnh bề trên kiểm soát tinh thần con cháu khi đứng trước bàn thờ.  Khi cần giao tiếp với tổ tiên (có lúc thỉnh cầu, có khi sám hối...) người ta thường đốt nến (đèn dầu) và thắp hương. Mọi nguyện cầu theo các vòng khói hương chuyển đến ông bà tổ tiên.
• Bàn thờ tổ tiên luôn cần được thanh tịnh. Vì thế, đồ tế lễ thắp hương chỉ có thể là hương hoa, trà, quả. Vào những dịp giỗ, Lễ, Tết, con cháu muốn dâng cúng cỗ mặn thì đều phải đặt ở một chiếc bàn phụ phía trước và thấp hơn bàn thờ chính. Đồ lễ dâng cúng gia tiên bao giờ cũng phải thanh khiết.
• Dù là ngày giỗ hay ngày trọng đại như cưới hỏi, thi cử, các gia đình thường thắp hương khấn lễ. Vì vậy, có thể nói, mọi biến cố trong gia đình đều được gia chủ báo cáo với gia tiên.
• Ngoài giỗ tổ tiên tại gia thì còn có giỗ họ. Trưởng tộc là người được hưởng hương hỏa từ tổ tiên nên có trách nhiệm phải lo việc làm giỗ họ. Trong ngày giỗ họ, các con cháu đều phải góp giỗ. Mỗi họ đều có một cuốn gia phả ghi chép họ tên, chức tước, ngày tháng sinh tử của tổ tông và người trong họ theo thứ tự để mọi người cùng dòng họ "vấn tổ tầm tông."
• Hướng đặt bàn thờ tổ tiên rất quan trọng, thường theo hướng nhà Phật là hướng Nam nơi của trí tuệ, sự sáng tạo, sinh lực tràn trề đầy dương khí hoặc hướng Tây hợp với sự đối đãi của âm dương, nên yên ổn, phát triển, thần linh tổ tiên được an tọa.

Đã bao thế kỷ trôi qua, cung cách và quan niệm thờ phụng tổ tiên của người Việt đã có phần nào thay đổi nhưng ý nghĩa lớn nhất vẫn được giữ nguyên. Bàn thờ tổ tiên là vẻ đẹp của văn hóa truyền thống tâm linh của người Á Đông nói chung và người Việt Nam nói riêng. Có quá khứ thì mới có hiện tại và tương lai, vì vậy những người con Việt luôn hiểu rõ thấu đáo đạo lý này, từ đó hình thành nhân cách, đạo đức sống có ích cho bản thân, gia đình và xã hội. Đây cũng chính là hình thức thể hiện sự hiếu thuận và lòng biết ơn của con cháu với các đấng sinh thành.

Gốm sứ Bảo Khánh tổng hợp.